Şu anda henüz ruhsatlanmamış ancak Faz 3 çalışmalarının tamamlanmak üzere olduğu birkaç
aşı olduğuna dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Elif
Hakko, “Biri Çin’in inaktif yani ölü virüs aşısı, diğeri Almanya’nın ve Amerika’nın m-RNA aşısı
ve bir diğeri İngiltere’nin Adenovirüs vektörlü aşısı. Çin’de üretilen aşı, bilinen en eski
yöntemle, yani ölü virüs kullanılarak yapılmış aşı, genel anlamda güvenilirlik sorunu yok
ancak Faz 3 çalışmaları yayınlanmadığından henüz etkinliği konusunda bilgimiz yok.
Almanya’da üretilen m-RNA aşısı, daha önce kanser aşılarında denenmiş bir yöntemle, yani
haberci gene virüsün bir proteini yüklenerek vücuda veriliyor, vücut sanki virüsle karşılaşmış
gibi bağışıklık hücresi üretiyor. Faz 3 çalışma sonuçlarında yüzde 95 oranında etkin bulundu,
güvenilir olduğu, kolda ağrı ve hafif ateş dışında ciddi yan etkisi olmadığı görüldü. Aynı
yöntemle Amerika’da da bir firma aşı üretti. İngiltere ve Çin’de de başka bir virüsün taşıyıcı
olarak kullanıldığı Adenovirüs vektörlü aşılar üretildi. Bu aşıların da güvenilirlik sonuçları
gayet iyi, ancak etkinlikleri diğer aşılara oranla biraz daha düşük bulundu” dedi.
Almanya, Amerika ve Çin’in aşılarında şu ana kadar bildirilmiş ciddi yan etkiler yok
Almanya ve Amerika’nın ürettiği aşıların etkinliklerinin yüzde 90’nın üzerinde bulunduğunu
söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Elif Hakko, “Almanya, Amerika ve Çin’in ölü
virüs aşısının şu ana kadar bildirilmiş ciddi yan etkileri yok. İngiltere’nin aşısında bazı
nörolojik yan etkilere 2 hastada rastlandı ancak bunların aşı ile ilişkili olmadığı söylendi.
Bunun dışında kolda ağrı, hafif ateş, halsizlik gibi basit yan etkiler görüldü” şeklinde konuştu.
Virüsün şimdiye kadar ne kadar çok insanı hastalandırdığını ve ölümüne neden olduğunun
görüldüğüne dikkat çeken Doç. Dr. Elif Hakko, “Maalesef tedavi için elimizde etkili ilaçlar da
yok. O nedenle sadece kendimiz için değil, riskli yakınlarımız için bile aşı olarak hiç
hastalanmamak ve bulaştırmamak şu an için en iyi seçenek. Aşılar geçmişte pek çok öldürücü
hastalık için çare oldu ve bundan sonra da olacak. Canlı bir virüsün yapacaklarının yanında
aşıların yan etkileri söz konusu bile olamaz. O nedenle aşı olmaktan çekinmeyelim. Ruhsat
almış olan her aşı bilimsel olarak güvenlidir, gönül rahatlığıyla olunmalı” açıklamasında
bulundu.

Aşılarla ilgili dayanağı olmayan bilgilere itibar edilmemeli
Özellikle risk grubundakilerin aşı olması gerektiğini ancak bulaştırma potansiyeli olan çalışan,
aktif insanların da aşı olmalarının gerekli olduğunu söyleyen Doç. Dr. Elif Hakko, “Özellikle m-
RNA aşısı için söylenen, genetik kodumuzu değiştirecek gibi gayri bilimsel, hiçbir dayanağı

olmayan bilgilere itibar edilmemesini öneririm. Aşı karşıtlığı, son zamanlarda popüler olma
arzusu ile ortaya çıkan bazı hekim, gazeteci, ünlü kişilerce çok sık kullanılıyor. Aşılar sayesinde
bugün çiçek hastalığı tamamen ortadan kaldırılmış durumda, kızamıktan çocuklar ölmüyor,
çocuk felci nedeniyle engelli kalan çocuk kalmadı. Hem en güvenli hem de en ucuz olan bu
yöntemle hayatlar kurtarılıyor. Aşı insanlığın en önemli icatlarından. Bilimden yana olalım ve
bilimin söyledikleri dışındakileri ciddiye almayalım. Geçmişteki salgınlar 2-3 yılı buldu ancak
şimdi elimizde aşı gibi bir silahımız var. O nedenle bu sürenin daha kısa olacağını tahmin
ediyorum ancak salgının ne zaman sona ereceğine ilişkin tam tarih vermek mümkün değil”
şeklinde konuştu.