Bebekli annelerin gece en büyük şikayetleri arasında yer alan Bebekteki gaz sıkışmaları, hem bebeğin uyku düzenini bozup, sağlıklı büyümesini engellerken hem de anne’ye rahat bir uyku vermemekte. Çapa tıp fakültesi Nöroloji bilim dalında Uzman Doktor Ali Aydın Yeniakit.com.tr’ye sizler için yazdı.

 BEBEKTE GAZ SANCISI NASIL GEÇER? NELER YAPMAK GEREKİR?

İNFANTİL KOLİK;

Bebeklerde kolik hemen her zaman ilk 3 ayda görülür. %10-20 olguda 6 aya kadar devam eder. Kolik dediğimiz gaz sancısının nedeni bağırsak flora bakterilerinin, bağırsak florasını oluşturmak için ilk 6 ayda çoğalmasından kaynaklanır.

Enerji tüketen bakteriler her canlı organizmada olduğu gibi nitrojenden zengin gazda üretirler. Canım annelerimiz bu üç aylık dönemde hastane ile akraba olurlar. Geceleri uyuyamazlar. Bebekleri derin çığlıklar atarak dakikalar-saatler boyunca ağlar.

Bacaklarını karna çekerler. Ağladıkları için renkleri mermersi görünür. Aileler çocuklarının başına kötü bir şey geldiğini düşünürler. Bebekler genelde annesi emerken ya da mama ile beslenirken rahatlar. Çünkü şekerin tadı güzeldir. Birde bebeğin hipofiz bezinden endorfin hormonu salgılanır. Buda  bebeği değme keyfine yapar. Birkaç dakika anneler için güzel geçer. Burada güzel bir ip ucu karşımıza çıkar.Emziği şekerli suya batırıp vermek  bebeklerdeki gaz sancısında etkili bir yöntemdir. Kesinlikle bala katılmamalıdır, geçen yazıda dile getirdiğim gibi ölümcül olan infantilbotulizm gelişebilir.

Ağlama ataklarında bebek kaldırılıp sallandığında yine barsaktaki gaz yer değiştirdiğinden bebekler rahatlar. O zaman bebeği bebek arabasında gezdirmek, battaniye üzerinde sallamak, karnına ılık havlu koymak bebeği rahatlatacaktır. Ilık havlu konulduğunda barsaktaki gaz genleşeceğinden yine yer değiştirecektir.Buda bebeğin ağız ve poposundan gaz çıkışına yardım edecektir.

Sıcak su torbaları bebeğin karnına konmamalıdır. Hanimallah bebeği haşlayabiliriz. Bebekler emzirilirken başları 30 derece yukarı olacak şekilde beslenmelidir. Bebek emmeye ara verdiğinde yüzü annenin omzuna değecek şekilde çevrilip sırtına birkaç kez vurulmak suretiyle midesine giden hava çıkartılmalıdır. Bu yöntem hakikaten bebeğin yuttuğu hava miktarını azaltacaktır. En etkili yöntem ise bebeği bebek arabası  ya da  normal arabada gezdirmekdir. İnfantilkolikli 3 aylık bebeğe tanıyı koymak için aileden; arabada gelirken bebeğimiz sustu, ağlamadı, uyudu hikayesini dinlemek yeterli olacaktır.Mama ile beslenen bebeklerde kolik gaz sancıları 6 aya kadar devam edebilir.

Çünkü mama anne sütüne göre yoğundur. Bağırsaktaki sindirimi için daha fazla suya ve enzimlere ihtiyaç vardır. Buda doğal olarak bağırsaktaki gaz üretimini ve bebeklerdeki gaz sancısını artıracaktır. Mama ile beslenen bebeklere günde 3 kez 1-3 çay kaşığı zeytin yağı vermek hem bu bebeklerde kabızlığı, hemde gaz sancını engelleyecektir. Piyasada biogaia, metsil, zinco, colinox, nurse-hurveys, sab-simplex gibi gaz ilaçları vardır. Aileler genelde bu gaz ilaçları verildiği zaman çocuklarının hemen rahatlayacağını düşünürler.

Halbuki bu ilaçların etkisi 2-3 haftada başlar.  Yine kulak çubukları, civalı derece ile popodan uyarı yapılması, popodan sabun uygulanması, zeytin yağı verilmesi sevilmeyen ve etkisiz yöntemlerdir. Civalı derece kırılıp solumum yoluyla alınan civa, inhalasyonelciva zehirlenmesine yol açabilir.  Bu durum kendini kırmızı cilt ve böbrek yetmezliği ile gösterir. Sonuç vahim olabilir. Ben kendi kızımda ilk 3 aylık dönemde paranoxsuppozituar günde bir kez  yarım vermiştim. Bu ilaçdafenobarbital olduğundan bebeğin uyumasına, dolayısıyla canım annelerimizin uyumasına yardım eder. Sanılanın aksine bilişsel fonksiyona bir zararı yoktur. Fenobarbitalin bilişsel fonksiyon üzerine olumsuz etkisi 2 yaş üzerinde başlar. Bir anne için 3-4 saatlik uyku, hiç uyuyamaktan çok iyidir.Anneler gaz yapıcı olan cola, meyve suyu, turşu, erik, çağla, biber, lahmacun, baharat, soda gibi yiyeceklerden ilk 3 ay uzak durmalıdırlar. Aile hastaneye genelde gecenin geç saatlerinde gelir.  Hastanede en iyi tedavi libalaks lavman uygulamasıdır. Genelde ilk yarım saatde bebek rahatlar. Bazen rahatlama olmaz. O zaman 6-8 nolu beslenme sondası ile rektalirrigasyon yaparız. Bu yöntemle hemen tüm bebekler rahatlar.

İNFANTİL KOLİKLE KARIŞAN HASTALIKLAR;

Hastanede uyguladığımız tedavi yöntemlerine yanıt alamadığımız gaz sancısı olan 6 ay altı bebeklerde neler düşünmeliyiz. Eğer bebek mama ile besleniyor, 2-3 günde bir dışkılıyorsa en olası neden

(1)anal fissür dediğimiz popoda çatlaktır. Keçi pisliği şeklinde çıkan dışkı anal bölgeyi tahriş eder, çatlaklar oluşur. Arada bir kakaya çizgi şeklinde kan bulaşıda olabilir. Anal fissürde en iyi tedavi yöntemleri lidokainlipomad uygulama ve betadinli oturma banyolarıdır.

(2)Eğer bebeğimiz makat pozisyonda doğdu ya da anne eski çağlarda kalanbir yöntem olan kundaklamayı yapıyorsa kalça çıkığı dışlanmalıdır. Kalça çıkığı olan bebekler çıkık olan kalça tarafındaki bacağı devamlı kendilerine doğru çekerler. Bebek ayağa kaldırıldığında çıkık olan taraf daha yukarıdadır.  Bebekde bez değiştirilirken kalçalardan gelen ‘tık tık’ seside kalça çıkığı bulgusu olabilir. Bu durumda çift bez bebeğin altına sarılıp ortopedi doktoruna başvurulmalıdır.

(3)İlk 1 aylık dönemde böbreklerin süzme özelliği az olduğundan ‘ürat’ kristalleri böbrekden zar zor atılır. Ürat kristalleri bebeğin bezinde hafif pembemsi, kanamalı bir görünüme neden olur. Bu bebeklerde gaz sancısının asıl nedeni ürat kristalleridir.Bunun tedaviside günde 3-4 defa 1-3 çay kaşığı ağızdan su tedavisidir.

(4)Eğer bebeğin yüzünde atopik dermatit, egzema tarzı döküntü varsa gaz sancısının muhtemel nedeni inek sütü alerjisidir. Annenin aldığı inek sütü ürünlerindeki(yoğurt, peynir, inek sütü) alllerjik protein, anne sütünü alan bebeğe geçer. Bu durum hafif olan yüzde ki döküntüden, demir eksikliği anemisine neden olan bağırsak kanaması, sık geçirilen zatüre, bronşiolit ve burun akıntısı ile kendini gösterir. Annenin inek sütü ve keçi sütü ürünlerini tüketmemesi ile bu hastalık ortadan kalkar.

(5)Eğer bebek patlar tarzında bol sulu ishal yapıyorsa, karnı şişiyorsa, kilo almıyorsa, gazı leş gibi kokuyorsa bebeğin birincil ya da ikincil laktoz intoleransı vardır. Birincil laktoz intoleransında ince bağırsaklardaki enzimler eksiktir. Sütteki laktoz şekeri sindirilemez. Tedavisi anne sütü dahil tüm süt ürünlerinin kesilip, laktozsuz mama verilmesidir. İkincil laktoz intoleransında 2-3 hafta süren bir ishalden sonra barsaklardaki fırça şeklindeki yüzeyin zarar görmesi ile laktoz şekerini sindiren enzimler kaybedilir. Tedavisi birincil laktoz intoleransında olduğu gibidir.

 (6) Dış kulak yolu iltihabı, orta kulak iltihabı: Genelde sağ dış kulak yolu dar olduğu için bu kulakda daha sıktır. Eğer ağlayan bir bebek ellerini kulağına götürüyosa bu hastalıklardan biri muhtemeldir.  Kulaktan akıntı genelde dış kulak yolu iltihabında görülür. Bunu önlemenin en iyi yolu bebeğin kulağına banyodan önce pamuk koymaktır. Bu bebeğin kulağına su kaçışını, mikropların üremesi için oluşacak olan güzel besi yerinin oluşumunu engelleyecektir. Kulak çöpü ile temizleme yapılmamalıdır. Çünkü kulak kirini kendi elimizle daha derine itmiş oluruz.

(7)Ailede böbrek taşı ya da kasık fıtığı öyküsü muhakkak sorgulanmalıdır. Eğer bu hikaye varsa bu hastalıklarda olabilir.